Kościół św. Lamberta w Radomsku. Nie ma w mieście bardziej znanego miejsca. ZDJĘCIA

Fara, kolegiata, św. Lambert... Kościół w centrum Radomska, na niewielkim wzniesieniu, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych miejsc miasta. I najchętniej uwiecznianym na pocztówkach, rycinach i zdjęciach. Zobacz, jak kościół św. Lamberta wyglądał dawniej i jak wygląda dziś.

Prawdopodobnie w XI wieku powstała tu świątynia grodowa, a przy niej parafia założona i obsługiwana przez benedyktyńskich misjonarzy z Francji. Świątynia istniała tu zapewne w czasie lokacji miasta w 1266 roku, wzmiankowana była w 1379 i 1398 roku. Miała duże znaczenie w południowo-wschodniej części archidiecezji gnieźnieńskiej. Dlatego proboszczami byli często kanonicy tamtejszej prymasowskiej kapituły, co nie oznacza,
że rezydowali w Radomsku, ale posługiwali się wikariuszami i mansjonariuszami.

Pierwotny kościół był drewniany, jak całe miasto. Przetrwał mimo wielkiego pożaru Radomska w 1379 r. aż do pocz. XVI w. Przed 1520 r. wybudowano z fundacji królowej Bony kościół murowany, który dwa razy w swoich dziejach był niszczony przez pożar wraz z całym miastem, raz w 1624 r., drugi raz 25 sierpnia 1724 r. Po tym drugim pożarze został odbudowany staraniem ks. Jana Milickiego i ks. Ignacego Kozierowskiego, sufragana gnieźnieńskiego, ale swojej dawnej świetności już nie odzyskał.

Pod koniec XVIII i na pocz. XIX w. bogate beneficja uległy konfiskacie. Kościół z braku funduszów tak bardzo podupadł, że nie nadawał się już do remontu. Trzeba go było rozebrać na początku II połowy XIX w. Obecny kościół został zbudowany w miejscu zrujnowanej fary w latach 1869-76 staraniem ks. Wincentego Gajewskiego i wikariusza ks. Marcina Kochanowskiego ze składek parafian, według projektu Konstantego Wojciechowskiego. Jest to budowla w stylu neobarokowym, zaprojektowana z wykorzystaniem form wczesnego baroku włoskiego. Pięknie harmonizujące z architekturą świątyni ołtarze są również projektu Konstantego Wojciechowskiego. Wystrój uzupełniają rzeźby dłuta Andrzeja Pruszyńskiego – Chrystus Odkupiciel Świata, święci Piotr i Paweł (w głównym ołtarzu) oraz figura Matki Bożej, znajdująca się przed kościołem. Świątynia została konsekrowana 17.10.1876 r. przez biskupa włocławskiego Wincentego Chościak-Popiela. Od 28.10.2000 r., w związku z powołaniem przy niej Kolegiackiej Kapituły Radomszczańskiej, jest kościołem kolegiackim.
Źródło: swlambert.pl

Lambert pochodził ze szlachetnej rodziny z miasta Maastricht w obecnej Holandii. Ok. 670 r. zamordowano tamtejszego biskupa Teodarda, który był wujem Lamberta. Następcą zamordowanego biskupa został Lambert. Cieszył się poparciem króla Childeryka II. Po pewnym czasie król został zamordowany, a władzę przejął majordom Neustrii Ebroin. Wówczas skazano Lamberta na wygnanie. W związku z tym 7 lat przebywał w klasztorze w miejscowości Stavelot.

Po przejęciu rządów przez majordoma Pepina przywrócono Lamberta na stanowisko biskupa w Maastrichcie. Przez kolejne lata umocnił struktury kościelne w Brabancji.

Lambert zginął z rąk zbójów nasłanych przez Dodona, co miało być zemstą za rzekome przyczynienie się biskupa do śmierci jego krewnych. Padł pod ciosami mieczy w bramie kościoła. Przed śmiercią zdążył się jeszcze pomodlić za swych prześladowców. Na miejscu śmierci świętego wystawiono bazylikę, która stała się miejscem kultu. Następcą Lamberta został św. Hubert z Liège.
Źródło: swlambert.pl/wikipedi.pl