Ścieżka edukacyjna

Rysunek, który widzicie przedstawia schemat całej oczyszczalni ścieków. Naszym celem jest przejście całej drogi, którą pokonują przepływające ścieki do momentu ich oczyszczenia i odprowadzenia do rzeki, a także po kolei jak przepływają osady ściekowe i biogaz. 
Nasza Oczyszczalnia podzielona jest na 3 części: mechaniczną, biologiczną, osadową i biogazową. Zobaczmy więc jak to wszystko wygląda.

Punkt 1 na ścieżce. Dopływ ścieków – Tutaj ścieki dopływają do oczyszczalni za pomocą zagłębionych w ziemi rurociągów, tzw. kolektorów, o różnej średnicy wahającej się od 0,8 do 1,6 m.

Punkt nr 2 na ścieżce. Hala krat - W tym obiekcie, na specjalnych urządzeniach zwanych kratami odbywa się zatrzymywanie największych zanieczyszczeń dopływających razem ze ściekami jak np. patyki, szmaty, butelki, papier. Wszystkie te zanieczyszczenia utrudniają dalsze oczyszczanie ścieków i dlatego muszą zostać usunięte. 
Przypomnijcie swoim rodzicom, żeby do toalet nie wrzucać zużytych patyczków ani innych środków higienicznych! 
Zanieczyszczenia te nazywane są skratkami i są one po wypłukaniu i sprasowaniu zbierane w workach po to aby nie powstawał odór. Po napełnieniu worków wywozi się je na składowisko odpadów.

Punkt 3 na ścieżce. Piaskownik - W tych urządzeniach zwanych piaskownikami usuwa się kolejne zanieczyszczenia takie jak np. piasek. Jest on bardzo niebezpieczny w ściekach ponieważ może działać jak potężny pilnik niszczący poprzez ścieranie dalsze urządzenia i dlatego należy go usunąć. Z płuczki piasek trafia na przyczepę i jest wywożony na składowisko odpadów.

Punkt 4 na ścieżce. Osadnik wstępny - W osadniku wstępnym zatrzymywana jest zawiesina czyli tzw. osad wstępny. Odbywa się to w procesie sedymentacji czyli osiadania. Zawiesina opada w osadniku wstępnym na skośne dno urządzenia, skąd zgarniania jest do środka dna osadnika. Co około 2 godziny osad wstępny odprowadzany jest rurociągami do części osadowej oczyszczalni.

Punkt 5 na ścieżce. Zbiornik retencyjny - Zbiornik retencyjny wyposażony jest identycznie jak osadnik wstępny. Jego rolą jest przyjęcie nadmiernej ilości ścieków dopływających do oczyszczalni np. w trakcie opadów deszczu. Po ustaniu opadów ścieki ze zbiornika odprowadzane są na początek procesu oczyszczania i razem oczyszczane ze ściekami dopływającymi. Zbiornik retencyjny może także pracować jako osadnik wstępny w sytuacji, gdy jest on np. w remoncie.

Punkt 6 na ścieżce. Rozdział ścieków - W tym miejscu następuje rozdział ścieków na dwa różne ciągi oczyszczania biologicznego, tj. reaktory KOCz i reaktory C-Tech. Do reaktorów C-Tech dopływa nie więcej niż 50 proc. ścieków dopływających do oczyszczalni oraz nie więcej niż 16,5 tyś m sześc. w ciągu dnia oraz nie więcej niż 1 tyś m sześc. w ciągu godziny. Cała reszta dopływających ścieków płynie do reaktorów KOCz.

Punkt 7 na ścieżce. Reaktory KOCz. - Można powiedzieć „serce” oczyszczania. To tutaj, niewidoczne gołym okiem mikroorganizmy zwane osadem czynnym odpowiedzialne są za całkowite oczyszczanie ścieków. Bakterie osadu czynnego do życia potrzebują między innymi pokarm, wodę oraz powietrze. Powietrze dostarczane jest do komór rurociągami natomiast pokarmem dla osadu czynnego są zanieczyszczenia w ścieku. Zjadając je powodują oczyszczanie ścieku.. Bakterie stale się rozmnażają dzięki czemu możliwe jest ciągłe utrzymywanie odpowiedniej ilości bakterii w reaktorach.

Punkt 8 na ścieżce. Hala dmuchaw dla KOCz. - W tym miejscu produkowane jest powietrze w urządzeniach zwanych dmuchawami. W ciągu godziny można maksymalnie wyprodukować 16,5 tyś m sześc. powietrza które doprowadza się do reaktorów KOCz dla obecnych tam bakterii.

Punkt 9 na ścieżce. Osadnik wtórny - Urządzenie służące do rozdzielenia w procesie sedymentacji osad czynny od oczyszczonego już ścieku. Urządzenie działa identycznie jak osadnik wstępny. Osad odprowadzany z osadnika i zawracany na początek reaktorów KOCz nazywa się osadem recyrkulowanym, natomiast osad odprowadzany do części osadowej oczyszczalni nazywany jest osadem nadmiernym.

Punkt 10 na ścieżce. Pompownia osadu recyrkulowanego i nadmiernego - W tym budynku znajdują się pompy służące do pompowania osadu recyrkulowanego do reaktorów KOCz oraz nadmiernego do części osadowej oczyszczalni.

Punkt 11 na ścieżce. Reaktory C-Tech - Reaktory C-Tech to cztery identyczne zbiorniki o średnicy 35 m oraz dodatkowo znajdujący się pomiędzy nimi w środku tzw. selektor. Ścieki po części mechanicznej dopływają do selektora i rozpływają się na reaktory C-Tech. W reaktorach także znajduje się osad czynny, który odpowiedzialny jest za oczyszczanie ścieku. W jednej chwili zawsze napełniane i napowietrzane (powietrzem z hali dmuchaw dla C-Tech) są 2 reaktory. Z pozostałych, jeden znajduje się w trakcie sedymentacji osadu czyli jego opadania na dno, a drugi w trakcie dekantacji ścieku czyli odprowadzania już oczyszczonego ścieku do rzeki.

Czym różnią się obie technologie oczyszczania biologicznego? - Dla technologii pracującej w reaktorach KOCz potrzebne jest więcej obiektów, które zajmują więcej miejsca. W C-Tech nie ma dodatkowej pompowni osadu, ponieważ w każdym reaktorze znajdują się dwie pompy, które spełniają jej funkcje. Czas potrzebny na oczyszczenie ścieków w reaktorach KOCz wynosi około 8 godzin, gdy w reaktorach C-Tech tylko około 4 godzin.

Punkt 13 na ścieżce. Odpływ ścieków oczyszczonych - W tym miejscu następuje połączenie ścieków oczyszczonych w reaktorach KOCz i C-Tech. Z każdej technologii ścieki dopływają osobnymi rurociągami po czym łączą się w jeden wspólny kanał i już oczyszczone odpływają do tzw. odbiornika, którym w przypadku oczyszczalni w Tychach jest rzeka Gostynka, która wpada do Wisły i ostatecznie dopływa do Morza Bałtyckiego.
Punkt 14 na ścieżce. Wprowadzenie oczyszczonych ścieków do rzeki - tutaj, ścieki, które zostały oczyszczone i są już bezpieczne dla wody w rzece wprowadzane są do niej. Teraz mamy pewność, że ścieki z Tychów już nie spowodują żadnych szkód w środowisku naturalnym.

Część osadowa i biogazowa oczyszczalni - Pamiętamy, że w trakcie oczyszczania ścieków powstają osady. Dla przypomnienia jest to osad wstępny z osadnika wstępnego oraz osad nadmierny z reaktorów C-Tech i osadnika wtórnego. Teraz zobaczymy, co się z nimi dzieje. W części osadowej i biogazowej znajdują się komory fermentacyjne, kotłownia, zbiornik biogazu i stacja odwadniania osadu.

Punkt 15 na ścieżce. Komory fermentacyjne WKF - Wysokie na ok. 20 m dwa zbiorniki, każdy o pojemności 5,5 tyś m sześc. służą do przeróbki osadu wstępnego i nadmiernego pochodzącego z procesu oczyszczania. Osad przebywa w zbiornikach około 25 dni w temperaturze ok. 37 stopni C, w czasie którego zmieniają się jego właściwości: z cuchnącego, pełnego bakterii chorobotwórczych w osad przefermentowany i ustabilizowany czyli nie zagrażający już życiu człowieka i środowisku naturalnemu.

Punkt 16 na ścieżce. Stacja odwadniania osadów - W tym miejscu następuje mechaniczne odwadnianie przefermentowanego osadu ściekowego. Osad trafia do urządzenia zwanego wirówką odwadniającą. W środku wirówki, bęben kręci się z prędkością 3000 obrotów na minutę. Powoduje to, że woda z osadu jest wyciskana przez siłę odśrodkową. Pozbawiony wody osad kierowany jest do przyrodniczego wykorzystania, natomiast woda z osadu, tzw. odciek zawracany jest na początek procesu oczyszczania ścieków i wraz ze ściekami dopływającymi razem oczyszczany.

Punkt 17 na ścieżce. Kotłownia - W kotłowni znajdują się między innymi agregaty prądotwórcze, w których spalany jest biogaz, produkując w ten sposób energię elektryczną i cieplną. Energia produkowana w agregatach zużywana jest w całości na oczyszczalni ścieków: do ogrzewania zimą wszystkich budynków, do ogrzewania osadu w komorach fermentacyjnych oraz do zasilania w prąd wszystkich budynków i urządzeń na oczyszczalni ścieków. 
W kotłowni znajduje się także tzw. kocioł, ale gdy jest spalany w nim biogaz produkowana jest tylko energia cieplna. Urządzenie to więc stanowi rezerwę na wypadek awarii agregatów.
Punkt 18 na ścieżce. Zbiornik biogazu - Zbiornik o pojemności 2 tyś m sześc. Gdy produkcja biogazu jest bardzo duża i agregaty nie nadążają spalić całego biogazu kierowany jest on wówczas do zbiornika, gdzie jest tymczasowo magazynowany.