To już 50 lat Muzeum Regionalnego w Radomsku. Placówka świętuje jubileusz [ARCHIWALNE ZDJĘCIA]

Muzeum Regionalne im. Stanisława Sankowskiego w Radomsku obchodzi w tym roku swoje 50-lecie. Historia tworzenia się muzeum i jego początków jest jednak nieco dłuższa. "Śladów życia naszego nie powinniśmy nigdy zacierać, lecz je troskliwie zostawiać dla tych, którzy po nas przyjdą… – tak pisał w „Gazecie Radomskowskiej” w 1931 r. Władysław Kołodziejski, w artykule „O potrzebie powstania muzeum w naszym powiecie”. W 1935 r. jeden z redaktorów „Niwy Czerwonokrzyskiej” – Józef Jaworski, też zachęcał młodzież do zbierania pamiątek po przodkach dla przyszłego muzeum. Dopiero jednak Sankowski, jego pasja zbieractwa, konsekwencja i upór w kołataniu do władz doprowadziły w 1970 r. do powołania Muzeum Regionalnego.

Pierwszym dyrektorem placówki była Janina Kucharska-Pawłowska, która piastowała to stanowisko od początku istnienia muzeum do 1978 r.; zastąpiła ją Bożena Błaszczyk. W ostatnich 20 latach dyrektorami muzeum byli: Krzysztof Zygma i Tomasz Nowak. Obecnie pełniącą obowiązki dyrektora jest Małgorzata Borek.

Chroniąc przedmioty przed zapomnieniem, spełniamy częściowo marzenia człowieka o przetrwaniu, o nieśmiertelności.

Tę misję od 50 lat urzeczywistnia Muzeum w Radomsku, gromadząc i przechowując dla przyszłych pokoleń wytwory kultury duchowej, materialnej i techniki. Muzeum prowadzi również szeroką akcję popularyzacyjną poprzez wystawy, wydawnictwa, lekcje muzealne, odczyty, konkursy, aukcje. Strawy duchowej dostarczają społeczeństwu koncerty muzyczne, wieczory poetyckie, spotkania autorskie.

Działająca od 2003 roku galeria muzeum prezentuje sztukę współczesną i promuje miejscowych artystów. W XIX-wiecznym budynku aresztu, w którym niegdyś przetrzymywano drobnych przestępców, a w czasie wojny władze okupacyjne więziły podejrzanych o działalność partyzancką, prezentowana jest stała wystawa historyczna „W okupowanym Radomsku”. W ramach szerzenia wiedzy o regionie, wraz z Towarzystwem Przyjaciół Muzeum, organizowane są wycieczki do najciekawszych zakątków powiatu.

Archiwum historyczne to około 6000 dokumentów, listów, planów, druków ulotnych i fotografii związanych z miastem i mieszkańcami. Służą one obecnie i służyć będą zapewne w przyszłości historykom w odtwarzaniu, krok po kroku, dziejów regionu.

Muzeum to również zbiory biblioteczne, wykorzystywane przez pracowników jako materiał źródłowy i porównawczy podczas prac badawczych, ale też, a może przede wszystkim, przez młodzież szkolną, studentów, nauczycieli, dziennikarzy. To około 6000 woluminów z dziedzin odpowiadających działom muzeum: historia, archeologia, etnografia, sztuka. Księgozbiór uzupełniają fachowe czasopisma.

Dorobek 50 lat działania muzeum, to około 20 tys. zgromadzonych muzealiów. Najciekawsze z nich eksponowane są na wystawach stałych: „Pradzieje ziemi radomszczańskiej”, „Zbiory sztuki w radomszczańskim muzeum”, „Życie wsi radomszczańskiej na przełomie XIX i XX w.”, „Z dziejów miasta Radomska” oraz „W okupowanym Radomsku”; to ponad 100 wydawnictw (katalogi, foldery, plakaty, kalendarze, pocztówki); to około 500 wystaw czasowych i duża ilość artykułów prasowych. To wszystko działo się za sprawą małej grupki muzealników, sercem oddanych tej pracy, a jednocześnie otwartych na współpracę z mieszkańcami Radomska, szkołami, organizacjami społecznymi, galeriami i muzeami w całej Polsce.

Muzeum mieści się w ratuszu zbudowanym w latach 1858–1859 wg projektu budowniczego Orłowskiego, rozbudowanym w latach 1923–1924 na podstawie planów sporządzonych przez miejscowego architekta Włodzimierza Muchę. Ratusz, po gruntownym remoncie przeprowadzonym w 2002 r., stanowi obecnie wyróżniający się urodą punkt miasta. Na mocy uchwały Nr XXX/235/08 Rady Miejskiej w Radomsku z dnia 23 października 2008 r., Muzeum Regionalnemu nadano imię Stanisława Sankowskiego.

Jak mówi Małgorzata Borek to właśnie Sankowski niekwestionowanie jest najważniejszą postacią w historii muzeum.
- Najważniejszą postacią w historii muzeum jest nasz patron. To dzięki jego staraniom i zabiegom muzeum w ogóle powstało i mogło rozpocząć swoją działalność. Pan Sankowski jako nauczyciel w I Liceum Ogólnokształcącym skłonił młodzież do przynoszenia mu różnych eksponatów, które początkowo były prezentowane w szkole, a następnie w jego prywatnym domu. Ponadto przez wiele lat zabiegał u władz miasta o lokal dla Muzeum Ziemi Radomszczańskiej, ponieważ tak muzeum miało się nazywać. Po wielu latach starań w 1970 roku muzeum otrzymało kilka sal w budynku XIX-wiecznego zabytkowego ratusza - opowiada Małgorzata Borek.

Stanisław Sankowski, urodzony 8 kwietnia 1909 w Brzeżanach na Podolu w wyniku wybuchu I Wojny Światowej, po prawie dwuletniej tułaczce całej rodziny w 1916 r. zamieszkał z rodzicami w Radomsku. Tu spędził dzieciństwo i lata młodzieńcze. Właśnie w Radomsku w 1927 r. uzyskał maturę w Gimnazjum Stanisława Niemca i w tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Filozoficzno-Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego Już w szkole średniej wykazywał duże zainteresowanie historią, a szczególnie historią swojego regionu, co przejawiało się aktywną działalnością w kółku historycznym gimnazjum, do którego uczęszczał. Pierwszą pracę zawodową Stanisław Sankowski podjął w Radomsku jeszcze podczas studiów. Powierzono mu porządkowanie archiwum Magistratu Miasta Radomska. To właśnie ta praca, poza codziennymi obowiązkami pozwoliła Stanisławowi Sankowskiemu realizować swoje marzenia - zgłębiać i badać historię miasta. Znaleziona na strychu magistratu skrzynia, w której znajdowały się pergaminowe dokumenty nadające miastu przywileje pochodzące jeszcze z XVII wieku miała niewątpliwie wpływ na dalszą realizację pasji życiowej.

Oczywistym stał się wybór tematu pracy magisterskiej pt. "Przyczynki do dziejów Miasta Radomska", którą pisał pod kierunkiem naukowym profesora Władysława Semkowicza. Wydawać by się mogło, że wybuch II Wojny Światowej zniweczy jego dotychczasową pracę. Oficera Wojska Polskiego nie mogło przecież zabraknąć na froncie. Po kilku bitwach stoczonych z niemieckim najeźdźcą, jako dowódca II Kompanii 25. Pułku Podchorążych Piotrków dostał się do niewoli. Przebył ciężką drogę jeńca wojennego, poprzez obozy Itzehoe, Sandbostel, Lubeka trafił do jednego z największych obozów Woldenberg. Tu zetknął się z profesorem Karolem Górskim - po wojnie kierownikiem katedry Historii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, znanym uznawanym badaczem dziejów miast polskich. Tę znajomość wykorzystał Stanisław Sankowski dla pogłębienia zdobytych na Uniwersytecie Jagiellońskim wiadomości z zakresu badania dziejów miast.

Po powrocie z niewoli w 1945 r. współuczestniczył w organizowaniu szkolnictwa w Radomsku. Od początku swojej pracy pedagogicznej rozbudzał w młodzieży zamiłowanie do historii i do dziejów rodzinnego miasta. W tym celu w roku 1945 założył Koło Historyczne przy I Liceum Ogólnokształcącym. Oprócz tego na lekcjach historii wprowadzał związane z tematem zagadnienia regionalne. Spotkało to się z wielkim zainteresowaniem młodzieży. Wspólnie z członkami Koła Historycznego aktywnie włączył się w obchody 700-lecia miasta Radomska i 1000-lecia istnienia Państwa Polskiego, dążąc do pogłębienia wiedzy nie tylko o dziejach Polski, ale także miasta Radomska i powiatu radomszczańskiego. Rozpoczął również starania o utworzenie w Radomsku muzeum, gromadząc zbiory i propagując jego ideę. Ostatecznie, w 1970 roku uchwałą Prezydium Powiatowej Rady Narodowej powołano do życia Muzeum Regionalne w Radomsku. Oprócz historii Sankowski pasjonował się również filatelistyką oraz działał w Ochotniczej Straży Pożarnej. Ponadto malował (głównie pejzaże, martwą naturę i kwiaty) oraz grał na skrzypcach.

Za swą działalność Stanisław Sankowski był wielokrotnie odznaczany i nagradzany, m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1969), Medalem Zwycięstwa i Wolności (1972), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1975), Medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1982), Medalem za Długoletnie Pożycie Małżeńskie (1987), odznaką za wysługę Ochotniczej Straży Pożarnej oraz złotą i srebrną odznaką honorową Polskiego Związku Filatelistów. W 1975 roku papież Paweł VI uhonorował go medalem Pro Ecclesia et Pontifice. (Źródło: "Historia utworzenia muzeum regionalnego w Radomsku", autor: Beata Frankowska).

Muzeum Regionalne w Radomsku stale powiększa swoją ofertę i pozyskuje nowe eksponaty. W 2018 roku otwarta została wystawa "Powojenne Radomsko 1945-1989. Opowieść o PRL". Ekspozycję udało się przygotować dzięki dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ponadto 8 kwietnia 2019 roku w 110 rocznicę urodzin Stanisława Sankowskiego w jednym z pomieszczeń muzeum utworzony został jego gabinet