Powiat Radomszczański: Stanowisko w sprawie finansowania oświaty. Apel do ministerstw i parlamentarzystów

Powiat Radomszczański przyjął stanowisko w sprawie finansowania oświaty. Mówiono o nim podczas środowej komisji budżetowej, a następnie na sesji. Samorządowcy apelują do Ministerstw Edukacji oraz Finansów oraz do parlamentarzystów z naszego okręgu o rozwiązanie problemu. A problem jest poważny.

Już w tym roku Powiat Radomszczański musiał zaciągnąć 4 mln złotych kredytu, by sfinansować zadania oświatowe. Znana jest już wstępnie określona kwota subwencji na przyszły rok, a z obliczeń powiatowych urzędników wynika, że w 2020 roku na oświatę zabraknie aż... 9 milionów złotych. Wzrost kosztów finansowania oświaty wiąże się m. in. z tym, że do szkół średnich (a te w Radomsku prowadzi powiat) wkroczyła reforma oświaty. We wrześniu do szkół poszedł podwójny rocznik, a więc absolwenci podstawówek i wygaszanych gimnazjów. Dodatkowo organy prowadzące muszą znaleźć pieniądze na wypłacenie podwyżek dla nauczycieli.

Jak podkreśla wicestarosta Jakub Jędrzejczak, rząd nie zapewnił ani odpowiedniego finansowania reformy oświatowej, ani podwyżek dla nauczycieli. - Powiat, jako samorząd nie posiadający własnych dochodów, nie jest w stanie dokładać do oświaty tak ogromnych kwot. Narastający deficyt obecnie zagraża nie tylko funkcjonowaniu oświaty, ale w ogóle powiatu - podkreśla Jakub Jędrzejczak.

To dlatego władze powiatu zdecydowały się na przyjęcie stanowiska, które ma trafić do ministerstw odpowiedzialnych za edukację i finanse, do posłów, senatorów oraz Związku Powiatów Polskich.

- Cały czas mamy niedoszacowane koszty oświaty – mówi radny Marek Rząsowski (PO). - Tymczasem każdy z nas – radnych chciałby zabiegać o realizację innych zadań, chociażby inwestycji drogowych, których oczekują nasi wyborcy. Jak Powiat ma realizować inwestycje, skoro za rok trzeba będzie dołożyć do oświaty aż 9 mln zł? Dziś to samorządy finansują to, że w budżecie państwa nie ma deficytu...

Ale nie wszyscy radni, byli za tym, by podczas środowej sesji przyjmować stanowisko. Radni PiS sugerowali, że najpierw kwestia ta powinna zostać przedyskutowana podczas komisji oświaty.
- Dyskusji o stanowisku nie było – mówi radna Edyta Sapis (PiS). - Nie mieliśmy przedstawionego projektu uchwały. To nie „gorący kartofel”, którego trzeba natychmiast zdjęć – przekonuje.

Radna Edyta Sapis to wicestarostę, jako osobę odpowiedzialną za oświatę w powiecie, obwinia za problemy finansowe. - Być może problem jest w tym, kto zarządza oświatą. Bijemy pianę wokół tego, że nie ma pieniędzy, a może po prostu nie umiemy nimi gospodarować. Proszę o przedstawienie wszystkich wydatków związanych z oświatą za lata 2017-2019. Może gdy je poznamy, wówczas podpowiemy wicestaroście, jak gospodarować funduszami.

Radny Paweł Chybalski (PiS) sugeruje z kolei, by oszczędności poszukać m. in. w urlopach na poratowanie zdrowia. - Czy ktoś sprawdza zasadność udzielania tych urlopów? – pyta.

Radny Szymon Zyberyng (PiS) radzi, by podejść do sprawy merytorycznie i przeanalizować wydatki szkół. - Być może uda się poczynić jakieś oszczędności - sugeruje.

Radny Arkadiusz Ciach (SLD) zastanawia się natomiast, czy Powiat jest gotowy na sądową batalię, której celem byłoby wyegzekwowanie od rządu pieniędzy na oświatę.
- To, co na oświatę daje rząd, powinno wystarczyć. Nieprzeznaczanie wystarczających środków na realizacje zadań oświatowych to łamanie prawa – mówi Arkadiusz Ciach. - Skąd my mamy zabrać pieniądze, z jakiego działu? Komu odjąć? Szpitalowi? Pieczy zastępczej? Z bezpieczeństwa, służby zdrowia? Z zimowego utrzymania dróg? Kto weźmie odpowiedzialność za konsekwencje? - pyta radny. - Trzeba przymusić rząd, żeby wywiązywał się z ustawowych obowiązków.

- To nie nie jest stanowisko przeciwko komukolwiek, przeciwko rządowi. To stanowisko „w sprawie”. Prosimy o pomoc w obronie interesów i potrzeb mieszkańców naszego powiatu – mówi starosta Beata Pokora.

Ostatecznie radni przyjęli stanowisko. 13 radnych było "za", 9 się wstrzymało.

Oto treść stanowiska:

Rada Powiatu Radomszczańskiego zwraca się o:
1) zwiększenie kwoty subwencji wypłacanej na funkcjonowanie placówek oświatowych do poziomu zapewniającego pokrycie całości wydatków ponoszonych przez Powiat Radomszczański w związku z wypłatą wynagrodzeń nauczycieli (wraz z kwotami pochodnymi) oraz na utrzymanie placówek oświatowych, bądź
2) zmianę sposobu finansowania wynagrodzeń (wraz z pochodnymi) pracowników oświaty.

Uzasadnienie do Stanowiska Rady Powiatu Radomszczańskiego dotyczącego finansowania oświaty

W ciągu dwóch ostatnich lat we wszystkich jednostkach samorządowych nastąpił skokowy wzrost luki między kwotą subwencji przyznawanej z budżetu centralnego, a  bieżącymi wydatkami na oświatę. W 2017 roku kwota subwencji
dla Powiatu Radomszczańskiego wynosiła 41,376 mln złotych i po raz ostatni zabezpieczyła w całości poniesione wydatki. W 2018 roku subwencja ta zmniejszyła się do 37,805 mln zł, co spowodowało 3,9 mln zł deficytu, pokrytego ostatecznie z innych działów budżetu powiatu. Wysokość subwencji przekazanej na rok 2019 z budżetu centralnego wynosi ostatecznie 42,428 mln złotych. Tymczasem koszt utrzymania placówek sięga 46,5 mln zł, co spowodowało konieczność zaciągnięcia przez Powiat kredytu w wysokości 4 mln złotych.
Jest to efekt decyzji podjętej na szczeblu centralnym - rezygnacji z gwarancji ustawowej wysokości subwencji w nowych przepisach ustawowych i braku dostatecznych środków na wprowadzenie reformy systemu oświaty w roku szkolnym 2019/2020.

Obecnie kwota subwencji jest zbyt niska, a algorytm stanowiący podstawę wyliczania środków przekazywanych przez Państwo na cele oświatowe nie zapewnia obiektywnego, jasnego i przejrzystego sposobu wyliczania środków potrzebnych na ten cel. Według wyliczeń, koszty funkcjonowania podległych Powiatowi Radomszczańskiemu placówek oświatowych w roku 2020 są wyższe od kwoty prognozowanej subwencji na ten sam rok aż o 9,2 mln złotych, zaś subwencja która ma wynosić 48,373 mln złotych, nie pokrywa nawet kosztów ponoszonych przez samorząd na wypłatę wynagrodzeń dla nauczycieli.

Zgodnie z przepisami ustawy o finansowaniu zadań oświatowych (art. 3, ust. 2 ustawy z dn. 27. 10. 2017 r.), nie zapewniono Powiatowi Radomszczańskiemu gwarancji pokrycia wydatków koniecznych na wypłatę wynagrodzeń. Choć nie negujemy celowości i zasadności przyznania podwyżek dla nauczycieli, sytuacja finansowa Powiatu Radomszczańskiego nie pozwala na to, aby ponosił on skutki decyzji rządu.
Nasz Powiat, jak i większość polskich powiatów, w obecnej sytuacji zmuszony jest przeznaczać ze swojego budżetu na funkcjonowanie oświaty coraz więcej środków. Dzieje się to kosztem innych zadań nałożonych na powiatowy samorząd, a zatem – kosztem mieszkańców powiatu.

Jeżeli w 2020 roku Powiat Radomszczański będzie musiał na oświatę przeznaczyć dodatkowe ponad 9 mln złotych, nie będzie środków finansowych nie tylko na jakiekolwiek inwestycje, ale także na bieżące zadania, takie jak pomoc społeczna, ochrona zdrowia, remonty i bezpieczeństwo mieszkańców powiatu, nie mówiąc już o kulturze fizycznej i turystyce, czy finansowym wspieraniu organizacji pozarządowych. Tym samym Powiat nie będzie w stanie realizować zadań własnych, co będzie najbardziej krzywdzące dla mieszkańców naszego powiatu.

W takiej sytuacji należy rozważyć zwiększenie kwoty subwencji wypłacanej na funkcjonowanie placówek oświatowych do poziomu zapewniającego pokrycie całości wydatków lub zmianę sposobu finansowania wynagrodzeń pracowników oświaty (wraz z pochodnymi) – bezpośrednio z budżetu centralnego.
To warunek, szczególnie istotny dla stabilności finansowej Powiatu Radomszczańskiego, który nie posiada dochodów własnych, takich jak gminy.

W obecnym stanie pozyskanie brakujących środków finansowych będzie ogromnym problemem.
Z uwagi na trudną sytuację finansową Powiatu Radomszczańskiego oraz na fakt, że Powiat Radomszczański nie posiada już zdolności kredytowej, zwracamy się z prośbą o pozytywne ustosunkowanie się do niniejszego Stanowiska.